Nasilający się w Polsce antysemityzm nie bierze się znikąd

W końcu XVIII wieku w Polsce mieszkało około 80 % ogólnej liczby wyznawców judaizmu na całym świecie. Przybywali do Polski przez stulecia, wypędzani z całej Europy – z Niemiec, Węgier, Francji, Austrii, Hiszpanii, Portugalii, Kijowa, Moskwy. Bo Polska była jednym z najbardziej tolerancyjnych państw Europy i stała się domem dla dużej społeczności żydowskiej

Przed drugą wojną światową obywatelami polskimi było około 3,5 miliona Żydów. Według ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego (2011 r.) narodowość inną niż polską (albo jako drugą obok polskiej) zadeklarowało zaledwie 7 508 Żydów – 14 miejsce na liście, daleko za Niemcami, Ukraińcami, Romami.

Gdzie się podziała reszta polskich Żydów z trzech i pół miliona przed wojną? Część wyjechała do nowego państwa żydowskiego, Izraela; część zdecydowała się opuścić Polskę po obrzydliwej nagonce antysemickiej w roku 1968. Ale to było w sumie zaledwie kilkaset tysięcy osób. Reszta zginęła w Zagładzie, Holokauście. Nikt nie wie dokładnie, ilu ich było. Można tylko szacować, że 3 miliony.

To może zachowały się przynajmniej prochy zamordowanych Żydów? Bardzo niewielu z nich spoczywa w Polsce na cmentarzach. Ginęli w komorach gazowych, ich ciała palono, a prochy wyrzucano gdziekolwiek. W obozie koncentracyjnym z Bełżcu wysypywano je do rzeki. Ale i po tych, których pochowano na cmentarzach niewiele zostało, bo wiele z tych cmentarzy zdewastowano, a nagrobki (zwane macewami) wykorzystywano jako materiał budowlany.

Są na szczęście ludzie wrażliwi, mądrzy, którzy usiłują odtworzyć i zachować pamięć o zamordowanych. Pisałem o jednym z nich, Dariuszu Popieli, sportowcu, olimpijczyku. 

PRZECZYTAJ TAKŻE: Ludzie nie liczby. Projekt Dariusza Popieli zasługuje na najwyższe uznanie

On i kilkoro jego przyjaciół, po żmudnej wielomiesięcznej pracy zdołali odtworzyć imiona i nazwiska 256 żydowskich mieszkańców Krościenka nad Dunajcem, zamordowanych przez okupanta w 1942 roku. Są one także wypisane na pomniku w kształcie pękniętej macewy, który uroczyście odsłonięto 17 czerwca 2018.

Na terenie wielu polskich miast i wsi są jeszcze setki, a nawet tysiące zapomnianych, nieupamiętnionych grobów ofiar Zagłady. Pochowani są w nich polscy Żydzi, których losy i imiona często są zapomniane. Pracownicy i przyjaciele warszawskiej Fundacji Zapomniane zajmują się odnajdowaniem, lokalizowaniem i badaniem tych miejsc, a następnie upamiętnianiem ich we współpracy z przedstawicielami społeczności lokalnej. Fundacja zajmuje się także m.in.:

• szerzeniem wiedzy na temat Holokaustu, historii i tradycji narodu żydowskiego i przekazywanie jej dla następnych pokoleń, które nie będą już miały bezpośredniego kontaktu z generacją, która doświadczyła Holokaustu;

• angażowaniem społeczności lokalnych w przywracanie wiedzy o żydowskiej przeszłości miast i wsi w odkrywaniu lokalnego dziedzictwa i dbałości o nie; –  podejmowaniem inicjatyw edukacyjnych dla przekazywania historii i dziedzictwa młodym pokoleniom oraz dla przeciwdziałania przejawom nietolerancji i dyskryminacji, ksenofobii i w szczególności antysemityzmu

• podejmowaniem inicjatyw edukacyjnych dla przekazywania historii i dziedzictwa młodym pokoleniom oraz dla przeciwdziałania przejawom nietolerancji i dyskryminacji, ksenofobii i w szczególności antysemityzmu.

Dotychczas zrealizowano dziewięć projektów, opisanych na stronie Fundacji Zapomniane. Jeden z nich dotyczy Karmanowic w gminie Wąwolnica w powiecie puławskim.  Świadkowie zeznający przed Okręgową Komisją Badania Zbrodni Hitlerowskich w Lublinie mówili o masowych pochówkach Żydów w karmanowickim lesie.

Latem 2017 r. dzięki mieszkańcom Karmanowic udało się fundacji dotrzeć do jednego z żydowskich grobów w tym lesie. Z relacji mieszkańców wynikało, że ma w nim spoczywać kilkanaście osób.  Ze zlikwidowanego na przełomie marca/kwietnia 1942 roku getta w Wąwolnicy  prawdopodobnie grupa kilkunastu (13-16) żydowskich kobiet i mężczyzn została zabrana do pracy w cegielni w pobliskich Łopatkach.  Z nastaniem mrozów cegielnia przestała pracować.  Niemcy popędzili żydowskich pracowników cegielni do lasu między Łopatkami i Karmanowicami (tzw. Zakręcony Las) i tam ich rozstrzelali.

Miejsce grobu zostało najpierw oznaczone symboliczną drewnianą macewą a rok później, 21 czerwca 2018 r. mogiła została uroczyście upamiętniona. Opiekę i patronat nad grobem objęła Szkoła Podstawowa w Karmanowicach [zdjęcie na górze – red.]

Z Fundacją Zapomniane współpracował mistrz kamieniarski z Wąwolnicy Krzysztof Kolibski. To on wykonał pomnik postawiony w miejscu drewnianej macewy.  W połowie czerwca 2019 r. media obiegła wiadomość, że pomnik w karmanowickim lesie został sprofanowany napisami SS, NKWD i UB. Panu Kolibskiemu udało się  go odrestaurować, za co w odwecie zniszczono mu pracownię. Pod gruzami budynku warsztatu odnaleziono niedokończony fragment płyty nagrobnej z napisem Żydy precz!

16 stycznia tego roku w programie „Onet Opinie” rzecznik praw obywatelskich, dr Adam Bodnar, nie wykluczał, że mowa nienawiści mogła mieć wpływ na nastawienie Stefana W.  do prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza, którego zabił.  Oglądanie przez zabójcę TVP Info mogło mieć wpływ na jego poglądy (przed morderstwem siedział w więzieniu, gdzie dostępna była głównie TVP) . TVP oskarżyło dr Bodnara przed sądem za tę wypowiedź, sąd powództwo odrzucił.

Dlaczego przywołuję sprawę RPO akurat w kontekście wydarzenia w Wąwolnicy? Nasilający  się w Polsce antysemityzm nie bierze się znikąd.  Portal OKO.press w tekście Adama Leszczyńskiego z 23 lutego 2019  podaje przykłady antysemityzmu w mediach prorządowych .

Ze zmanipulowanych materiałów „Wiadomości” widzowie dowiadują się, że to  Żydzi kolaborowali z Niemcami, a Polacy nie odpowiadają za niemieckie zbrodnie. Poseł Arkadiusz Mularczyk w wywiadzie dla wpolityce.pl  powiedział: „Żydzi otrzymali bardzo dużo pieniędzy od Niemiec i nadal je dostają. Uznali, że teraz czas na nas. Żydzi chcą od Polski wyciągnąć pieniądze. (…) Polska nie da sobie nic narzucić, ani nie pozwoli nic od siebie wyciągnąć.”  Media prorządowe docierają w najdalsze zakątki w Polsce. Teza, że oglądanie tych mediów może mieć wpływ na poglądy i zachowanie sprawców coraz większej liczby antysemickich ekscesów, także tego z Wąwolnicy, wydaje się być jak najbardziej uprawiona.  

Skąd się bierze antysemityzm w kraju bez Żydów, jakim teraz jest Polska? M.in. i na to pytanie usiłowano odpowiedzieć podczas debaty 24 czerwca Racjonalnej Polski i PSŻ Beit Warszawa: KOCHAJ BLIŹNIEGO SWEGO – mowa i przestępstwa z nienawiści. Według dr Haliny Postek w Polsce od zawsze funkcjonuje obraz „Symbolicznego Żyda”, który można kontynuować, powielać przez pokolenia. Żyd to jest taki najbliższy „obcy”. Mając pod ręką  takiego „obcego” można go łatwo przekształcić we wroga. 

Okazuje się, że Polacy mają blade pojęcie o liczbie Żydów  w Polsce. Niektórzy twierdzą, że jest ich milion. Są nawet tacy, którzy omal wszystkich rządzących uważają za Żydów, łącznie z prezesem Kaczyńskim. Na tym spotkaniu paneliści zastanawiali się, czy politycy zagrają przed wyborami kartą antysemicką i doszli do wniosku, że byłoby to dla nich zbyt ryzykowne, bo nadziali by się natychmiast na kontrę Izraela i Amerykanów.  Prawdopodobnie zrobią to pośrednio, gloryfikując Żołnierzy Wyklętych i Armię Krajową, którzy mają na sumieniu zbrodnie na Żydach.  

Andrzej Wendrychowicz

fot. Fundacja Zapomniane/Facebook

[sc name=”wesprzyj” naglowek=”Walczymy z mową nienawiści” tresc=” Twoja pomoc pozwoli nam dalej działać! „]